Prisoners (2013)

Prisoners (2013, Σκην. Denis Villeneuve)

Το αστυνομικό θρίλερ είναι ένα από τα αρχαιότερα και ποιο αναγνωρίσιμα κινηματογραφικά είδη. Ένα είδος που δεν αρνείται την εγγενή εμπορικότητα του κινηματογράφου, προσπαθεί όμως στις καλύτερες του στιγμές να αρθρώσει κάποιον προβληματισμό πέρα από την ανάπτυξη μιας κάποιας πλοκής. Αυτός ο προβληματισμός αρκετές φορές αποτελεί και το λανθάνον θέμα της ταινίας, το οποίο ωστόσο αναπτύσσεται έμμεσα και παράλληλα με την ίντριγκα βάσει της οποίας εξελίσσονται οι καταστάσεις.
 

Απόλυτες συνταγές επιτυχίας ακόμη και για ένα πολυδοκιμασμένο είδος σαν το θρίλερ δεν υπάρχουν αφενός γιατί η επανάληπτικότητα και η εξοικείωση που απορρέουν από μια «συνταγή» έχουν προφανώς περιορισμένη χρονικά διάρκεια ανοχής από τους θεατές και αφετέρου γιατί η βασική αιτία της επιτυχίας τους δεν βρίσκεται στην πλοκή αλλά στο λανθάνον περιεχόμενο που ο δημιουργός έχει, σχεδόν λαθροχειρικά, ενσωματώσει στα τεκταινόμενα. Υπάρχουν, ωστόσο, μερικές γενικά αποδεκτές παράμετροι που αποτελούν αναγκαίες, αν όχι απαράιτητα και ικανές, συνθήκες ενός πετυχημένου θρίλερ: ατμόσφαιρα, πλοκή δίχως υπερβολές και παράλογα κενά, συνέπεια ύφους, χαρακτηρολογική εμβάθυνση και φυσικά σφιχτοδεμένη αφήγηση που κρατάει τον θεατή σε εγρήγορση (καλά θρίλερ με κενούς χρόνους και παρεκβατική φλυαρία δεν υφίστανται).
 

Αυτές οι γενικόλογες διαπιστώσεις δεν επιδιώκουν, ούτε επαρκούν, να αποτελέσουν μια εμπεριστατωμένη θεώρηση αυτού του πολισχιδούς λαϊκού κινηματογραφικού είδους παρά να επισημάνουν μια σειρά από λόγους που καθιστούν το  Prisoners του Denis Villeneuve  ένα από τα καλύτερα αστυνομικά θρίλερ που έδωσε ο αμερικανικός κινηματογράφος τα τελευταία 20 χρόνια. Σχεδόν κάθε σκηνή σε αυτό το αριστοτεχνικά γραμμένο και σκηνοθετημένο φιλμ προωθεί ταυτόχρονα την πλοκή, το κυρίως θέμα και την ανάπτυξη χαρακτήρων.
 

Στο κέντρο της ίντριγκας βρίσκεται ένα whodunit με αρκετούς υπόπτους και με αρκετό μυστήριο και σασπένς. Γύρω από αυτό ο Villeneuve υφαίνει μια ρεαλιστική ατμόσφαιρα τοποθετώντας τα δρώμενα σε μουντά και ανώνυμα προάστια αμερικανικής επαρχίας, τυπικές κατοικίες ανθρώπων ανευ ιδιαιτερης οικονομικής επιφάνειας που διαρκώς πληθαίνουν και προσεγγίζουν από οικονομικής σκοπιάς τον μέσο αμερικάνο. Παράλληλα ο Villeneuve αναπτύσσει το πραγματικό θέμα της ταινίας που είναι μια σπουδή πάνω στην έννοια του εγκλωβισμού. Εγκλωβισμός τόσο από φυσικής σκοπιάς (τα αιχμάλωτα, απαχθέντα παιδιά), όσο και νοητικής.
 

Οι βασικοί χαρακτήρες της ταινίας είναι δέσμιοι, σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας, των εμμονών, των φοβίων και των ιδεοληψιών τους. Ο μοναχικός ντεντέκτιβ Jake Gyllennhaal για αδιευκρίνιστους μεν, αντιληπτούς δε λόγους ανάγει την εξιχνίαση της κάθε υπόθεσης σε προσωπική του υπόθεση, ενώ ο θρησκόληπτος ξαναγεννημένος χριστιανός Hugh Jackman είναι αιχμάλωτος των αποκαλυπτικών φοβίων του. Αυτό που ενώνει και τους δύο είναι η απόλυτη σιγουριά για την ορθότητα των αντιλήψεών τους, σιγουριά που οδηγεί και τους δύο σε ηθικά κολάσιμες ενέργειες με τον πρώτο να είναι έκθετος και βασικά υπεύθυνος για τον θάνατο ενός αθώου και μάλιστα μονίμως εγκλωβισμένου σε εμμονοληπτικές συμπεριφορές εξαιτίας της απαγωγής του και τον δεύτερο να οδηγείται σε μια φρικαλέα πραγμάτωση του προστάγματος «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Οι ηθικές συνέπειες των πράξεων των ηρώων αποτελούν τμήμα της προβληματικής της ταινίας και εξετάζεται κατά πόσο πηγάζουν από τις εμμονές και τις ιδεοληψίες τους. Παραλληλα διερευνάται το κατά πόσο ένα άδικο συμβάν μπορεί να οδηγησει κάποιον στην εκδικητική θηριωδία (η περίπτωση του τελικού ενόχου), στην ισόβια νοητική καθήλωση (η περίπτωση των προηγουμένων θυμάτων και πιθανότητα των τελευταίων), αλλά και στην αυτοδικία (o Jackman αλλά και ο παπάς).
 

Όλα αυτά συντελούνται με μια άκρως περιεκτική και υποβλητική αφήγηση που ελαχιστοποιεί τις σκηνές κλισέ, χρησιμοποιεί επιδέξια διάφορα μεταφορικά μοτίβα (η έννοια του άλυτου λαβυρίνθου ως μεταφορά του ισόβιου νοητικού εκλεισμού) και παράλληλα προφέρει πολλαπλούς τρόπους ερμηνείας των δρωμένων από την πλευρά του θεατή. Εξαιρετικές ερμηνείες από όλους τους πρωταγωνιστές σε ένα από τα καλύτερα θρίλερ από την εποχή του Silence of the Lambs και του Se7en.