The Curious Case of Benjamin Button
(The Curious Case of Benjamin Button, Σκην David Fincher, 2008)
H ιστορία ενός ανθρώπου που το σώμα του εξελίσσεται αντίστροφα, ήτοι γεννιέται γερασμένο και σταδιακά γίνεται νεώτερο και ακμαιότερο.
Η ταινία καλύπτει μια μεγάλη περίοδο της αμερικανικής ιστορίας από το 1918 έως τη δεκαετία του ογδόντα κατά αντιστοιχία με άλλες παρόμοιας υφής και νοοτροπίας παραγωγές του à la Hollywood "ποιοτικού" σινεμά. Διακρίνουμε την ίδια επιδερμική έως α-ιστορική καταγραφή της κοινωνικής πραγματικότητας, όπου το άτομο παραμένει ατάραχο και αμετάλλακτο από το ευρύτερο ιστορικό γίγνεσθαι, με το Forrest Gump. Για παράδειγμα, ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος αποτελεί αφορμή για μια αστεία ερωτική ιστορία, ενώ ουδένα τραύμα φέρεται να επιφέρουν στον ψυχισμό του ήρωα οι απώλειες των συντρόφων του, με την σκηνή του θανάτου τους να υπάρχει ωσάν να επιδείξει τις δυνατότητες των ψηφιακών εφέ (καλογυαλισμένα και αποστειρωμένα). O ήρωας, κατά αναλογία με τον περιηγητή προκάτοχό του, διασχίζει αναίμακτα και άνευ εσωτερικών συγκρούσεων και αμφιβολιών την Ιστορία, αφηγείται γεγονότα τα οποία δραματοποιούνται δίχως να βιώνονται, με μια αθροιστική λογική που αντιμετωπίζει το δράμα ως μια παρατακτική συσσώρευση γεγονότων και προκατασκευασμένων καταστάσεων. Απουσιάζει οποιαδήποτε οργανική σύνδεση (η επικυριαρχία της αφήγησης off που φτάνει μέχρι το σημείο να αφηγείται μια σκηνή λίγο προτού αυτή εξελιχθεί στην οθόνη είναι ενδεικτική) των καταστάσεων, μια αίσθηση δράματος ως υπέρβαση της τεχνηέντως καλλιεπούς εικονογραφίας, μια απόσταξη κάποιου νοήματος περά κάποιων τηλεγραφικών προλυκειακού εύρους ρητών του τύπου "η ζωή είναι συνάθροιση σημαδιακών στιγμών". Ακόμα και η (αναιμικότατη και υπερξεχειλωμένη) ερωτική ιστορία που υποτίθεται ότι στηρίζει την αφήγηση αποτελεί απόρροια σεναρικού υπολογισμού, μοίαζοντας περισσότερο με μια ακαδημαϊκού τύπου άσκηση σεναριακής δόμησης παρά με μια αναγκαιότητα υπαρξιακής χροιάς.
Eνδεχομένως μια ισχυρή σκηνοθετική αντίληψη θα μπορούσε να μετασχηματίσει τη ρόδινη κοινοτοπία του σεναριακού ιστού σε κάτι μεγαλύτερο από το άθροισμα των επιμέρους μερών του. Δυστυχώς, ο πάλαι ποτέ ιδιοσυγκρασιακός σκηνοθέτης David Fincher αναδεικνύεται σε πρωταθλητή του επαγγελματικού ακαδημαϊσμού με την κυριολεκτική έννοια του όρου, καθότι η ταινία αναμένεται να στολιστεί με κάμποσες υποψηφιότητες για Όσκαρ. Είναι το είδος του κινηματογράφου που κατά κόρον προκρίνει η αμερικάνικη ακαδημία του κινηματογράφου: επίπεδη αφηγηματικότητα που εξοβελίζει οποιαδήποτε προσωπικά στοιχεία που θα μπορούσαν να ταρακουνήσουν μια μεσοβέζικη και συντεχνιακή αντίληψη περί δημιουργίας, προσεκτική λείανση των όποιων εν δυνάμει δραματικών παρεκτροπών, μια υπερθεμάτιση της κατασκευαστικής αρτιότητας και των τρεχουσών δυνατοτήτων των μάγων τεχνικών και σοβαρών επαγγελματιών του χώρου έναντι της καλλιτεχνικής τόλμης και της πρωτοπορίας και όλα αυτά έχοντας ως απαραίτητο φόντο μια θεαματική επίρρωση των βασικών ιδεολογικών πυλώνων της αμερικάνικης κοινωνίας (στην προκειμένη περίπτωση η βουλησιαρχία) αντί της κοινωνικής ανορθοδοξίας. O Fincher αίφνης βρέθηκε στα χνάρια των διάσημων συναδέλφων του Robert Zemeckis και Ron Howard. Είθε μελλοντικά να διαβεί άλλους ατραπούς.
13 σχόλια:
Ο παλιός καλός Γιώργος επανήλθε στην επικαιρότητα (βλέπε ταινίας της τρέχουσας σεζόν) σε μια αποθέωση της ξακουστής του σκληρότητας και αυστηρότητας.
Σύμφωνοι, το Benjamin Button δεν είναι το αριστούργημα που ήλπιζα και όντως θυμίζει το Forrest Gump σαν ..σχέδιο ταινίας. Μοιάζει να είναι από τις ταινίες για τις οποίες παραδοσιακά η Ακαδημία λιώνει, αν και τα τελευταία χρόνια (κ ειδικά πέρυσι) αυτό φαίνεται πως αλλάζει.
Ωστόσο, η διαφορά με το οικτρό Forrest Gump είναι κατά πρώτον ο σκηνοθέτης. Ακόμα και αν δεχτούμε ότι τα love story σαν και αυτό που κατοικεί στην καρδιά του φιλμ δεν είναι στο στυλ του Fincher, είναι εμφανές ότι έχουμε να κάνουμε με ένα στυλίστα του αμερικανικού σινεμά που ξέρει να αφηγείται όσο λίγοι. Η σκηνή του βραδινού χορού ήταν τόσο ρομαντική και, δεν ξέρω γιατί, με έκανε να θυμηθώ το χορό στο πάρκο από το The Band Wagon. Επίσης, η αρχική ιδέα είναι πραγματικά περίφημη και ο τρόπος που εξερευνά το μεγάλο ζήτημα του Χρόνου με συγκίνησε βαθύτατα - έχουμε να κάνουμε με μια ταινία άλλωστε, που είναι καταδικασμένη να είναι πεπερασμένη και που κάνει τον θεατή να μετράει επίσης αντίστροφα όπως και το πρωταγωνιστικό ζευγάρι. Το τελευταίο πλάνο της αποδοχής της ήττας από το μεγάλο ρολόι ανεβάζει από μόνο του ένα επίπεδο το φιλμ.
Καταλαβαίνω ότι σε ενόχλησε το voice-over, ωστόσο όλη η ταινία ήταν η ανάγνωση ενός ημερολογίου, άρα ήταν επόμενο. Άλλωστε δεν μου φάνηκε τόσο αναλυτικό όσο το παρουσιάζεις.
Τέλος, όπως αναφέρεις και εσύ, σε αντίθεση με το Guuump, το φιλμ του Fincher δεν υποκρίνεται πολιτικές προθέσεις και είναι σαφώς επικεντρωμένο αφηγηματικά κάνοντας την μεγάλη του διάρκεια να φαίνεται μικρή (αντίθετα, έχω την αίσθηση ότι βλέπω ακόμα τον Forrest, χρόνια αφότου το είδα - και ναι, τρέχει ακόμα ο τυπάρας).
Εν κατακλείδι, δεν πρόκειται για το αριστούργημα του Fincher, αυτό μας το έδωσε πέρυσι άλλωστε, αλλά για μία διαφορετική αλλά εξαιρετική προσθήκη στην πιο ενδιαφέρουσα υπό εξέλιξη φιλμογραφία των καιρών μας.
Θα αρχίσω να πυροβολώ κεφάλια εδώ μέσα έτσι και ξανακουστεί κάτι για τον ΦΟΡΕΣΤ ΓΚΑΜΠ :) :)
Τέλος πάντων. Από όσα μου περιγράφεις, μάλλον κι εμένα μάπα το καρπούζι θα μου φανεί η ταινία, μέχρι κι ο Έμπερτ που μοιράζει αστέρια σαν τα στραγάλια του έβαλε 2,5/4.
Αίσια η επιστροφή σου αυτή.
Δεν είναι μάπα. Είναι η καλύτερη ταινία του Fincher μετά το Zodiac (μια από τις καλύτερες αμερικανικές ταινίες έτσι κ αλλιώς) και το Fight Club.
Τί να πω. Οι απόψεις διίστανται. Ο Γιώργος (ψιλο)θάβει, εσύ επαινείς. Κάτι μου λέει ότι πρέπει να το δω για ναβγάλω τον μέσο όρο :)
Αλήθεια ρε Αχιλλέα, πως και είχες την τύχη να το δεις νωρίτερα;; Ερώτηση που ισχύει και για τον φίλτατο Μπουκάτσα.
Για μένα πάει πρώτα το SE7EN και μετά το περσινό ZODIAC (έχω μια αλλεργία στο FIGHT CLUB, κάτι όπως εσύ με τον ΦΟΡΕΣΤ :) ).
Καταρχήν ευχαριστώ αμφοτέρους για τα σχολιά σας.
Αχιλλέα, το βασικό πρόβλημα κατ'εμέ του Forrest Gump δεν έγκειται σε αφηγηματικές δυσκάμψιες παρά σε ζητήματα νοήματος. Δεν θεωρώ την αφήγηματική ικανότητα του Zemeckis υποδεέστερη αυτής του Fincher, αν και ασφαλώς προτιμώ την ταινία του Fincher. Όπως ανέφερα και στο κείμενο μου, βρίσκω απρόσωπη και αρτηριοσκληρωτική την παραδοσιακή αυτή αντίληψη περί κινηματογράφου όπου ο δημιουργός μετατρέπεται σε διακοσμητή και επιμελητή καρτ-ποσταλικών σκηνών σαν αυτή που ανέφερες. Σκηνή όπου ο ασθμαίνων ερμηνευτικά Μπραντ Πιτ αδυνατεί, όπως και σε όλη την ταινία, να εκφέρει έστω μια ρανίδα αυθεντικού συναισθήματος συναγωνιζόμενος σε ψυχρότητα την παγερά αποσβολωμένη Blanchet. O Minelli πίστευε σε αυτό που έκανε και έτσι όλη η ταινία παλλόταν από το είναι του ενώ ο Fincher αδυνατεί να δώσει έστω ένα αξιομνημόνευτο πλάνο ερωτικού πάθους. Ήταν η πλέον ακατάλληλη επιλογή σκηνοθέτη καθώς ένα τέτοιο υλικό θα ταίριαζε περισσότερο στην ιδιοσυγκρασία των πρόωρα χαμένων Anthony Minghella και Sydney Pollack (περιορίζομαι αποκλειστικά σε σκηνοθέτες προσαρμοσμένους σε αυτό το μοντέλο κινηματογράφου). Το απρόσωπο και αναιμικό τελικό αποτέλεσμα καταδεικνύει την καλλιτεχνική αποστασιοποίηση του Fincher.
Περί voice-over, τί να πώ, θυμάμαι σκηνές σαν αυτή με το κολιμπρί, το οποίο εμφανίζεται στην οθόνη ακολουθούμενο από μια περιγραφή της εμφάνισής του σε voice-over μήπως τυχόν ξεφύγει της προσοχής κάποιων αφηρημένων θεατών. Δεν είμαι a priori ενάντια στην αφήγηση off, η κατάχρηση που γίνεται στην ταινία την καθιστά φορτική και καθιστά την ιστορία ακόμη πιο προβλέψιμη.
Σαφείς πολιτικές προθέσεις δεν υπάρχουν στην ταινία του Fincher και αυτό δεν είναι κατακριτέο. Δυσκολεύομαι, ωστόσο, να δεχτώ την επιδερμική έως ανύπαρκτη επιρροή σημαντικών ιστορικών γεγονότων στην ζωή του ήρωα. Καλώς ή κακώς ο ήρωας έζησε στην Αμερική του εικοστού αιώνα και όχι σε ένα ιστορικό και κοινωνικό κενό.
Εν κατακλείδι πρόκειται για την δεύτερη χειρότερη ταινία του Fincher μαζί με το απαράδεκτο Panic Room. Kατ'εμέ η πληρέστερη ταινία του είναι το Se7en, μετά ακολουθεί το πολύ καλό Zodiac ενώ έχω σοβαρές επιφυλάξεις για τα ενδιαφέροντα Αlien 3, The Game και Fight Club (για το οποίο υπάρχει και κείμενο στο παρόν blog)
Costello, την ταινία την είδαμε σε δημοσιογραφική προβολή. Με εξέπληξε το ότι δεν άρεσε στον Ebert! Έχει κατά καιρούς και αυτός ορισμένες απρόσμενες αναλαμπές!
Δεν θεωρείς την αφηγηματική ικανότητα του Zemeckis υποδεέστερη εκείνης του Fincher; Καταδικάζεσαι σε επαναληπτικές προβολές του Zodiac μέχρι...ναυτίας!
Εμένα προσωπικά ο Pitt με άγγιξε, ειδικά στις σκηνές όπου ερμήνευε ένα μικρό παιδί εγκλωβισμένο στο σώμα ενός υπερήλικα: τα βλέματά του εκεί είναι στοιχειωτικά.
Δε διαφωνώ ότι ίσως ο Arronofsky να έδινε μια σαφώς πιο παθιασμένη ερωτική ιστορία (όχι ο Pollack, προς θεού!), αλλά για μένα η ταινία απείχε πολύ από το καρτ-ποστάλ που αναφέρεις. Όσο για τα περί πολιτικής, οι προθέσεις του Fincher είναι ξεκάθαρες. Θυμήσου μόνο το λόγο που το αφηγηματικό παρόν τοποθετήθηκε στην καρδιά του τυφώνα που έπληξε την Νέα Ορλεάνη. Το Benjamin Button είναι μια παραβολή πάνω στην ασυγκράτητη δύναμη του Χρόνου. Έστω χωρίς να είναι το καλύτερο φιλμ που θα μπορούσαμε να έχουμε με τέτοια ιδέα.
Ο Zemeckis είναι ικανός αφηγητής με την χολυγουντιανή έννοια του όρου. Μπορεί να εικονογραφήσει μια ιστορία και να αφήσει ένα καλογυαλισμένο αποτέλεσμα (με τους ίδιους όρους πάντα). Η ανωτερότητα και η δύναμη του Zodiac έγκειται ακριβώς στην μη υποταγή του σε αυτό το μοντέλο αφήγησης και στις πέραν της εικονογράφησης διαστάσεις της ιστορίας του.
Οι σκηνές στην Νέα Ορλεάνη προ της καταιγίδας με προβλημάτισαν και εμένα. Ως ιδέα αυτό που γράφεις είναι αναμφίβολα ενδιαφέρουσα και, αν υπήρχε η κατάλληλη δραματική υποστήριξη, πιστεύω ότι θα μπορούσε να προκύψει μια σαφώς πολύ πιο μεστή ταινία πάνω στη σαρωτική δύναμη του χρόνου. Δυστυχώς εδώ η ισοπεδωτική εικονογράφηση κατίσχυσε της δραματικής αμεσότητας.
Αγαπητοί φίλοι, θεωρώ πως μια δεύτερη ματιά χρείαζεται να ρίξετε στην ταινία αυτή.
Υπάρχει ενα υπόγειο προβόκατιβ χιούμορ το όποιο δεν είδα να έχετε αντιληφθεί.
Τι λέτε δεν αξίζει τον κόπο μιας δεύτερης ανάγνωσης;
Ενδιαφέρων ο διάλογός σας, φίλοι μου, άλλος ένας λόγος να δω την ταινία, προσωπικά δεν μ' άρεσε καμία ταινία του Φίντσερ ιδιαίτερα, κι έτσι είμαι ευεπίφορος να δεχτώ την κριτική στάση του Γιώργου. Θα δείξει...
Γιώργο, το Ζόντιακ πώς σου φάνηκε; (Μια εντύπωση, δεν θέλω να σε κουράσω, με το να γράφεις πολλά).
Άκυρη η ερώτηση! Είδα μια ανάρτησή σου λίγο πιο κάτω.
Τελικά μάλλον είμαι από τους ελάχιστους που δεν τους άρεσε. Απ' ό,τι βλέπω οι περισσότεροι το βάζετε στο Τοπ 10 της περασμένης σινε-χρονιάς.
Seven Film, δεκτή η ένσταση. Δεν διαπίστωσα κάποια υποδόρια ειρωνεία στη γραφή του Fincher, περισσότερο αποστασιοποιημένη παρά ειρωνική βρήκα τη σκηνοθεσία του. Ίσως, όταν προκύψουν ευνοϊκές συγκυρίες, κάποια στιγμή να ξανασυναντηθώ με την ταινία.
lafkadio, πιστεύω ότι το Zodiac είναι πολύ διαφορετικό από αυτήν την ταινία. Μπορείς να διαβάσεις μια σύντομη γνώμη εδώ .
Eυχαριστώ αμφότερους για την επίσκεψη.
Είδα χτες την ταινία, Γιώργο, και συμφωνώ απόλυτα μαζί σου! Πολύ καλή κριτική!
Ευχαριστώ φίλε, με παρηγορεί κάπως το γεγονός ότι δεν είμαι ο μόνος που απογοητεύτηκε σφόδρα από τούτη την ταινία.
Δημοσίευση σχολίου