The Brave One
(The Brave One, Σκην Neil Jordan, 2007)
Σχεδόν οι περισσότερες ταινίες δράσης, Χολυγουντιανές και μη, περικλείουν μια περίπτωση αυτοδικίας. Συνήθως ο ήρωας, ο εκπρόσωπος της καλού και του ηθικού στον κόσμο της ταινίας και στα μάτια των περισσοτέρων θεατών, καλείται να αντιμετωπίσει από μόνος του τον κακό και να τον εξουδετερώσει ακολουθώντας σπανίως την δικαστική ή τη θεσμική οδό. Η ηθική μιας τέτοιας πρακτικής ελάχιστες φορές αποτελεί τμήμα της προβληματικής της ταινίας, αλλά ούτε και προβληματίζει ιδιαίτερα τους θεατές που ελάχιστη ενόχληση τους προξενεί η αυτόματη θανατική καταδίκη των κακοποιών από τον Harry Callachan, τον Bruce Willis, τον Sly και άλλους άτρωτους, αυτόκλητους θεματοφύλακες της τάξης και του νόμου (;). Όταν όμως μια ταινία προσπαθεί να προβληματιστεί σοβαρά πάνω στο θέμα της αυτοδικίας και να καταγράψει την ψυχοσύνθεση του vigilante-τιμωρού, όπως αυτή η ταινία του Jordan, αντιμετωπίζεται με λοιδορία και περιφρόνηση από τους κριτικούς που αίφνης ξύπνησαν από το δικαιακό ληθαργό τους και έγιναν ευαίσθητοι πάνω σε θέματα απονομής δικαιοσύνης, κινηματογραφικής κα μη.
Η ιστορία της ταινίας είναι αρχετυπικά απλή. Η ηρωίδα δέχεται μια αδικαιολόγητη επίθεση από κάτι σαδιστικά αποβράσματα (η ταινία φροντίζει να καταστήσει σαφές το μονοσήμαντο ηθικό ποιόν τους) από την οποία επιζεί με βαρύτητα τραύματα, ενώ ο αρραβωνιαστικός της σκοτώνεται. Συνέρχεται και, παραλυμένη από τον φόβο και την απελπισία, αποφασίζει να οπλιστεί με τη βία για να αντιμετωπίσει ανάλογες καταστάσεις στο μέλλον, καταστάσεις που εμμέσως προκαλεί καθώς αρνείται να ανεχθεί πλέον την σιωπηλή παραχώρηση τμημάτων των δημοσίων χώρων κατά τη διάρκεια της νύχτας σε οιονεί εγκληματικά στοιχεία. Κυκλοφορεί λοιπόν μόνη της ελεύθερα όπου λάχει, αντιδρώντας ενστικτωδώς σε όποιον την προκαλέσει και την απειλήσει. Πρόκειται για αυτοάμυνα ή αυτοδικία; Σίγουρα η ηρωίδα δεν στοχεύει στην εξόντωση των κακοποιών στοιχείων, όπως ο Charles Bronson στο αρχιφασιστικό Death Wish, καθώς διαθέτει την αντιληπτική ικανότητα να αναλογισθεί ότι το έγκλημα είναι σύμπτωμα και όσο οι γενεσιουργές αιτίες παραμένουν αμετάβλητες, το μόνο που θα αλλάξει είναι ο τρόπος άσκησής του. Δεν δρα λοιπόν αλλά αντιδρά από ένστικτο αυτοσυντήρησης.
Ο Jordan αποτυπώνει έξοχα την εύθραστη ψυχοσύνθεση της ηρωίδας, η οποία αναγνωρίζει το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει αντιμετωπίζοντας το μόνιμο πλέον φόβο που νιώθει αντιδρώντας βίαια σε οποιαδήποτε μελλοντική απειλή (ο παραλληλισμός που επιχειρεί ο Jordan με την ψυχοσύνθεση του αμερικάνικου έθνους είναι σαφής -υπάρχει και μια ενδεικτική σκηνή που προαπαντά στις αναμενόμενες κριτικές). Δεν δοξάζει, ούτε δικαιώνει τις πράξεις της ηρωίδας, αλλά αποτυπώνει την αναπόδραστη πραγματική τους διάσταση. Δεν την ηρωοποιεί, αφοπλίζοντας έτσι όσους προσπαθήσουν να τον κατηγορήσουν για φασισμό (που ως γνωστόν προϋποθέτει την αυθεντία και τη μοναδικότητα του ηγέτη- Führer), αλλά προσπαθεί να την κατανοήσει, διατηρώντας μια υγιή απόσταση μεταξύ των πράξεων της ηρωίδας και της ιδεολογίας της ταινίας. Παράλληλα αναπτύσσει διαλεκτικά τη σχέση της με έναν εξίσου μοναχικό εκπρόσωπου του νόμου, ο οποίος θα βρεθεί διχασμένος μεταξύ καθήκοντος, πραγματισμού και συναισθημάτων. Εξαιρετικές ερμηνείες, ατμοσφαιρική σκηνοθεσία και μια καίρια προβληματική πάνω σε ένα πραγματικό ζήτημα συνθέτουν ίσως την πιο ολοκληρωμένη ταινία που γύρισε ο Jordan επί αμερικάνικου εδάφους.
16 σχόλια:
Τι έκπληξη κι αυτή!
Μάλλον δεν περίμενα να σου αρέσει τούτο, οπότε χαίρομαι διπλά. Και λέω διπλά γιατί ξέρεις πόσο συμφωνώ με την αρχική σου, ευστοχότατα επικριτική, διαπίστωση αλλά και με την εκτέλεση του κειμένου σου.
Σ' ότι αφορά στο πρώτο ήθελα απλώς να εκδηλώσω την διαρκούσα απορία μου με τον συνασπισμιτισμό της ελληνικής κριτικής - που πρέπει να αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία. (Μπορώ να φανταστώ, πάντως, ποιανού κληροδοτήματα είναι αυτές οι αντιλήψεις που την διέπουν...).
Επιλέγω, επαναλαμβάνοντας την ευστοχία του επιχειρήματός σου. Δεν πρόκειται για απολογία της αυτοδικίας - αν και είναι ΕΥΛΟΓΟ πως κάποτε η αυτοδικία είναι η μοναδική λύση που απομένει σε μια άνομη κοινωνία - αλλά για μια (όχι 100% επιτυχημένη) υπαρξιακή, διλημματική ταινία.
Ευχαριστώ φίλε μου. Παρομοίως μυωπική ήταν και η κριτική αντιμετώπιση του πολύ ανωτέρου In the Bedroom, μια από τις ταινίες κλειδί της δεκαετίας, που αντιμετωπίστηκε ως απολογία της αυτοδικίας ενώ ήταν ακριβώς το αντίθετο. ¨Εδειχνε τη ματαιότητα και τη κενότητα της εκδίκησης που κάθε άλλο παρά δίνει διέξοδο στην απελπισία. Υπήρχε μια τέτοια απόχρωση και στην ταινία του Jordan, ωστόσο οι επιταγές του είδους δεν της επέτρεψαν να εντρυφήσει αποκλειστικά στο καθαρά υπαρξιακό πεδίο, μένοντας κάπως δέσμια μιας συγκεκριμένης πλοκής.
(Τουλάχιστον ο μακαρίτης διακρινόταν από κάποια ιδεολογική συνέπεια και θεωρητική κατάρτιση που ήταν βιωματική και όχι μοδάτη μίμηση. Οι επίγονοί του όμως....)
Pera apo to oti den exw dei to In The Bedroom kai twra mou xalase, exw na dhlwsw oti tha symfwnousa se megalo bathmo me ton grafonta an eleipeto teleytaio pentalepto apo to film. Dystyxws omws h katalhksh ths istorias anairei thn ypoloiph tainia.
Ektimhsa tis protheseis tou Jordan na kanei ena...skeptomeno Death Wish, dystyxws omws paramenei Death Wish.
(Kai proswpika protimw ton Charles Bronson apo thn Joddie Foster, toulaxiston se tetoia films)
Kai lypamai pou to lew alla sth syneidhsh mou to Brave One kanei parea sta We are no Angels kai In Dreams-faltses notes sthn eksairetika endiaferousa filmografia tou skinotheth-
(Επίσης μόλις θυμήθηκα ότι είχα υποσχεθεί στον Ηλία πως θα κόψω τα greeklish :)
Αγαπητέ Γιάννη, γιατί πιστεύεις ότι το τελευταίο πεντάλεπτο αναιρεί την ταινία; Δεν ήταν μια από τις πιθανές, ίσως και η πιθανότερη απόληξη του αδιεξόδου της ηρωίδας; Εγώ το βρήκα ρεαλιστικό και ταιριαστό με τα προηγηθέντα δρώμενα και να σου πω την αλήθεια προτιμώ ένα αμφιλεγόμενο και ρεαλιστικό φινάλε από ένα υποκριτικά Politically Correct. Eπιπλέον αν θυμάσαι καλά, απουσιάζει οποιαδήποτε σκηνοθετική θριαμβολογία, ο Jordan αποστασιοποιείται από τις επιλογές και των δύο ηρώων του δίνοντας μια κατακόρυφη λήψη εξ ουρανού, μετατρεπόμενος σε απλό παρατηρητή και όχι σύνεργο (η φιλμική γραμματική που χρησιμοποιεί ο Jordan καθόλη την ταινία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και καθόλου τυχαία). Και η ταινία κλείνει με την ηρωίδα να διέρχεται από ενα σκοτεινό τούνελ, κάθε άλλο παρά φινάλε δικαίωσης ακούγεται.
Δεν πρόκειται περί Death Wish καθώς, όπως έγραψα, το θέμα της εκδίκησης είναι δευτερεύον.
Το In Dreams το βρήκα πολύ ενδιαφέρον και σκανδαλωδώς υποτιμημένο, το We are no Angels ανεκδιήγητη μπαλαφάρα.
Βάλτε μου απουσία. Θα επανορθώσω το συντομότερο. Φαίνεται καλό γαμώτο... (δε σε διάβασα, καταλαβαίνεις, αλλά μου άρεσε που μου άρεσε το θέμα του φιλμ, το ότι άρεσε και σε σένα αλλά και το ότι αναφέρθηκε το αγαπημένο in the bedroom,ε,πάει,με πορώσατε..)
Φίλε μου, καλά έκανες και δεν διάβασες τα γεμάτα spoilers σχολιά μας. Δες το, για μένα αποτέλεσε μια ευχάριστη έκπληξη καθώς είχα διαβάσει τα χειρότερα (εξαιρείται ο θαρραλέος Ηλίας). Εννοείται βέβαια ότι δεν συγκρίνεται με το αξεπέραστο In the Bedroom...
Κι εγώ με τη σειρά μου δηλώνω έκπληξη που άρεσε στον Αναχωρητή..! Ως γνωστόν σας η μετριοπαθής αυτή παραγωγή ποσώς με άγγιξε ως προβληματισμός. Περισσότερο δεν θα ασχοληθώ (όχι επειδή δεν το αξίζει η ενδιαφέρουσα αν μη τι άλλο ταινία, αλλά γιατί σε λιγότερο από ένα λεπτό θα αντιμετωπίζω τη Γαλατά σε ένα ιδιαιτέρως κρίσιμο ματς για να ξεκαθαρίσει η προνομιούχος δεύτερη θέση του πρωταθλήματος). Αν μου πειράξετε ποτέ το γκόμενο θα καταλάβετε. χοχοχο
O Charles Buchinsky είναι θεός.
"απουσιάζει οποιαδήποτε σκηνοθετική θριαμβολογία"
Διαφωνώ κάργα, η τύπισα είναι ηρωίδα, απεταξάμην τον συνασμπσμιτισμό (και την ευκολία του, ως κατηγορία), η ταινία είναι εμετικά κρυφασίζουσα και,
ΧΙΛΙΕΣ φορές καλύτερο το
Death Sentence. Τοπυλάχιστον αυτό ξέρει ότι είναι b-movie και δεν με κοροϊδεύει.
Έλα ρε συ Άκη, ειδικά εσύ τώρα λες και δε το ξέρεις - "ευκολία" και δε συμμαζεύεται...
Εφ' όσον δεν σε ακουμπά, κακώς τσιμπήθηκες κιόλας.
Άκη, με το συμπάθιο αλλά οι ίδιες ακριβώς αφοριστικές αιτιάσεις είχαν εκτοξευθεί για το Straw Dogs και το Taxi Driver (θα μπορούσα να αναφέρω και πολλές άλλες, λιγότερο επιτυχημένες ταινίες). Aν πιστεύεις ότι ισχύουν και για εκείνες τις ταινίες, τότε πάω πάσο αναγνωρίζοντας την συνέπειά σου.
Για μένα από τη στιγμή που η ίδια η ηρωίδα αμφισβητεί την ορθότητα και την εχεφροσύνη της, δεν τίθεται ζήτημα ηρωοποίησης (αυτό σε περίπτωση που δε σε καλύπτει η σοφά μετρημένη σκηνοθεσία του Jordan).
Αναφορικά με το δεύτερο σκέλος του σχολίου σου, το πως αυτοπροτείνεται μια ταινία (b-movie, blockbuster, σινεφίλ κοκ) είναι απόλυτα ανεξάρτητο του εκάστοτε καλλιτεχνικού αποτελέσματος.
Ηλία:
Καβλιάρη μου ΔΕΝ το πήρα προσωπικά. ΤΟ είπα όπως το είδες, και το πιστεύω, γιατι το ακούω πολύ τελευταία - όχι απο εσένα αλλά απο παντού.
Γιώργο:
Ο μπάτσος (η κοινωνία δηλαδή) οπλίζει το χέρι της στο τέλος, και την επιβραβεύει. Τέλος σε κάθε αμφιβολία, τέλος και στη μετρημένη σκηνοθεσία, τέλος και στο μαλακισμένο voice over, τέλος και στην εξαίρετη ερμηνεία, τέλος και στον Νιλ Τζόρνταν, απο εμένα.
Καλά.
Τώρα αν εμείς προσπαθούσαμε κι εσύ υπήρχε περίπτωση (να διασκευάσεις γνώμη εννοώ), θα σου έλεγα "από κι ως που ο μπατσουλίνος αντιπροσωπεύει την κοινωνία;"
Αλλά θα πάει μακριά η βαλίτσα...
Mε πρόλαβε ο Ηλίας. Η ταύτιση μπάτσου-κοινωνίας υπάρχει μόνο στο μυαλό κάποιων υπουργών δημοσίας τάξης. Ο μπάτσος της ταινίας εκπροσωπεί τον εαυτό του και μόνο αυτόν. Έπραξε ως ερωτευμένος και όχι ως εκπρόσωπος του νόμου. Ουδεμία επιβράβευση, εξ'ου και ο Jordan κλείνει την ταινία τονίζοντας το μη αντιστρέψιμο της ψυχικής κατάστασης της ηρωίδας.
Άργησα αλλά το είδα...
Πραγματικά δεν ξέρω αν μου άρεσε, είμαι ακόμα μπερδεμένος αφού μόλις έπεσαν οι τίτλοι τέλους καθώς διάβαζα το κείμενό σου. Δεν σου κρύβω ότι η ταινία αφήνει μια αίσθηση επιβράβευσης της αυτοδικίας. Ακόμα και αν ο μπάτσος δεν αντιπροσωπεύει την κοινωνία, δίνει σαφέστατα το μήνυμα ότι θα υπάρξουν και άλλοι που αναγνωρίζοντας το όποιο δίκιο έχεις, θα σε στηρίξουν σε αυτό το δρόμο της αυτοδικίας. Ωστόσο, συμφωνώ ότι δεν υπάρχει ηρωοποίηση σκηνοθετικά ακι το φινάλε μάλλον καταδικαστικά το εκλαμβάνω και για την Foster και για τον Howard. Πάντως το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της ταινίας για μένα είναι ο παραλληλισμός με την post 9/11 Αμερική και την αντίδρασή της όταν γνώρισε από πρώτο χέρι το πρόσωπο του φόβου.
Ευχαριστώ φίλε μου για το σχόλιο σου. Είναι περισσότερο από ευπρόσδεκτες αναφορές σε παλαιότερες αναρτήσεις, καθώς αποτελούν αφορμή για μια εκ ετεροχρονισμένη, και ενδεχομένως πιο ψύχραιμη, επανεξέταση προηγουμένων θέσεων.
Το γεγονός ότι η ταινία σε κάνει να αμφιβάλλεις για το κατά πόσο επιβραβεύει ή όχι την αυτοδικία είναι κάτι που την διαφοροποιεί από ταινίες τύπου Death Wish. Κυρίως πιστεύω ότι θέτει ερωτήματα αναφορικά με τη γκρίζα ζώνη που χωρίζει την αυτοδικία και την αυτοάμυνα και λιγότερο παίρνει μια μονοσήμαντη θέση πάνω σε τέτοια ζητήματα που τείνουν να είναι σαφώς πιο πολύπλοκα από την τηλεγραφική μορφή στα οποία τα περιχαρακώνει ο έκαστοτε ποινικός κώδικας (ενίοτε και ο ηθικός). Συμφωνώ απόλυτα με τις αντιστοιχίες του ψυχισμού της ηρωίδας με αυτόν της λαβωμένης Αμερικής μετά την 11/9 -ίσως αν επέμενε περισσότερο εκεί ο Τζόρνταν να είχαμε μια σημαντικότερη ταινία.
Συμφωνώ με τη θέση σου. Θα ακολουθήσει κείμενο σε νέα έδρα...
Δημοσίευση σχολίου