The Battle of Algiers
Η ταινία του Gillo Pontecorvo με τον πρωτότυπο τίτλο La Battaglia di Algeri αποτελεί ένα κορυφαίο δείγμα πολιτικού κινηματογράφου. Το τι ακριβώς συνιστά "πολιτικό σινεμά" δεν έχει ακόμη με σαφήνεια προσδιοριστεί και οι διάφοροι προταθέντες ανά τα χρόνια ορισμοί είναι άλλοτε υπερβολικά γενικοί και ασαφείς (λ.χ. η τάση να θεωρούνται πολιτικές όλες οι ταινίες που αποδεσμεύουν μια κάποια ιδεολογία) και άλλοτε προκρούστειοι (όπως η τάση να θεωρούνται πολιτικές μόνο οι ταινίες που προωθούν μια ξεκάθαρη πολιτική θέση). Η Μάχη του Αλγεριου και όχι η Μάχη της Αλγερίας όπως είναι γνωστή η ταινία στην Ελλάδα, υπερβαίνει με ευκολία τέτοιους περιοριστικούς ορισμούς, καθώς προσεγγίζει το θέμα με έναν τρόπο που ενώ παρουσιάζει με πληρότητα τις θέσεις και των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, η συμπάθεια και η πολιτική τοποθέτηση των δημιουργών της είναι αναμφίβολα και ανευ οιασδήποτε ρητορείας εκπεφρασμένη.
Με εξαίρεση τις σκηνές του επιλόγου, η ταινία εστιάζει σε μια πολύ συγκεκριμένη περίοδο του οκταετούς (1954-1962) πολέμου των Αλγερινών για την ανεξαρτησία τους μετά από περίπου 130 χρόνια γαλλικής κατοχής. Η δράση της ταινίας αρχίζει το 1954 και τελειώνει το 1957 ώστε να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος της δράσης του FLN (Αλγερινό απελευθερωτικό μέτωπο) μέχρι την τελική εξόντωσή του από το γαλλικό στρατό. Ο χώρος δράσης της ταινίας παραμένει αποκλειστικά το Αλγέρι και η ταινία εστιάζει εξίσου τόσο στην επιχειρησιακή δράση των ανταρτών του FLN, όσο και αυτή των γαλλικών αρχών. Με περίτεχνη διαλεκτική σταδιακά αναδεικνύεται ότι η διαφορά ανάμεσα στον τρομοκράτη και στον αγωνιστή αντιστασιακό είναι σε πολλές περιπτώσεις θέμα οπτικής γωνίας, ενώ ο άμαχος πληθυσμός αποτελεί μοχλό πίεσης της μιας πλευράς προς την άλλη. Η πολιτική διάσταση του θέματος θίγεται με αξιοθαύμαστη οξυδέρκεια, τονίζοντας την διάσταση επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας και βιώσιμης πολιτικής πρότασης που χαρακτήριζε την γαλλική πλευρά. Οι αποικιοκράτες κέρδισαν τη μάχη ενάντια στους εξεγερμένους αλλά έχασαν τελικά τον πόλεμο, καθώς ο κύκλος της αποικιοκρατίας και εκμετάλλευσης είχε πλεον ολοκληρωθεί και η μόνη ρεαλιστική λύση ήταν αυτή της ανεξαρτησίας. Το μάθημα ότι ο πόλεμος δεν κερδίζεται μόνο στο πεδίο των στρατιωτικών επιχειρησέων αλλά κυρίως στο πεδίο των ιδεών , ελάχιστοι επίδοξοι σύγχρονοι ιμπεριαλιστές δείχνουν να έχουν λάβει σοβαρά υπόψη.
Η κινηματογράφιση του Ποντεκόρβο είναι άνευ προηγουμένου. Αν και όλες οι σκηνές της ταινίας είναι σκηνοθετημένες, ο θεατής έχει την εντύπωση ότι παρακολουθεί ή συμμετέχει σε ένα δραματοποιημένο ντοκυμαντέρ και αυτό οφείλεται τόσο στην μαεστρία του σκηνοθέτη στην ενορχήστρωση σκηνών πλήθους και στην επιλογή των χώρων, όσο και στην καίρια επιλογή των, κυρίως ερασιτεχνών, ηθοποιών που ενσαρκώνουν τα βασικά πρόσωπα της ταινίας. Η ευρηματικότητα του σκηνοθέτη επεκτείνεται και στην ιδιοφυή χρήση της ηχητικής μπάντας που συμπληρώνει και σχολιάζει τη δράση (π.χ. οι σφαγές των αμάχων και των δύο πλευρών συνοδεύονται από το ίδιο μπαχικό θέμα). Μια ταινία σταθμός, απολύτως αντάξια της φήμης της, η οποία αποτελεί μια ανεπανάληπτη κινηματογραφική εμπειρία.
2 σχόλια:
Επώδυνες παραδοχές: Δεν το 'χω δει - και απ' ότι λες (και) εσύ μάλλον πρέπει. Θα το κάνω.
Πολύ ενδιαφέρουσα αφετηρία κουβέντας το σχόλιό σου περί πολιτικών ή μη ταινιών.
Ας τη "κεντρίσω": J.F.K., Z, Missing, Reds, 1900, λέω παραδείγματα που μου 'ρχονται, είναι ή όχι πολιτικές;
Για μένα ο Γαβράς, ας πούμε, στο σύνολό του, δεν είναι, με την εξαίρεση, ίσως, του Mad City...
Ασυγχώρητε Ηλία δες το σύντομα διαφορετικά θα σε εξαναγκάσω να δεις αδιάλειπτα τα άπαντα του Rob Reiner και του Garry Marshall!
Σχετικά με τις πολιτικές ταινίες, η βασική απαίτηση που θέτω είναι να υπάρχει κάποιος προβληματισμός πολιτικής φύσης και όχι απλά ανθρωπολογικός ή κοινωνιολογικός.
Το JFK, το οποίο το εκτιμώ πολύ , μοιάζει περισσότερο με investigative journalism ταινία παρά με πολιτικό δοκίμιο. Αντιθέτως το Nixon είναι καθαρά πολιτική ταινία, έξοχο σχόλιο πάνω στην φύση του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος.
Οι ταινίες του Γαβρά έχουν μεν πολιτικό θέμα αλλά απουσιάζει γενικά κάποιος συγκροτημένος πολιτικός προβληματισμός και συνήθως αρκούνται σε καλών προθέσεων ταινίες καταγγελίας. Το Κατάσταση Πολιορκίας ίσως είναι η περισσότερο πολιτική ταινία του Γαβρά, υπάρχουν εκεί κάποια ψήγματα πολιτικής αντιπαράθεσης.
Το 1900 είναι σαφέστατα πολιτική ταινία, καθώς πραγματεύεται τη σύγκρουση συγκεκριμένων ιδεολογιών και των συμφερόντων που αυτές υπηρετούν και η ξεκάθαρη στράτευσή του δεν το περιορίζει στη μονόπλευρη απεικόνιση.
Το Reds πρέπει να το ξαναδώ για να σου απαντήσω εμπεριστατωμένα. Δεν το πολυθυμάμαι.
Άλλες πολιτικές ταινίες που μου έρχονται στο μυαλό αυτή τη στιγμή:
Land and Freedom
Il Caso Mattei
The Wind that shakes the barley
Lola (Fassbinder)
Teorema (Pasolini)
Ο Άνθρωπος από Μάρμαρο
....
Υπάρχουν βέβαια και κάμποσες υβριδικές ταινίες που το θέμα τους αποκτά μια άμεση πολιτική χροιά όπως:
Chinatown
Godfather II
The Damned (Visconti)
Diary of a Chambermaid (Bunuel)
....
(φυσικά περιορίστηκα στην αναφορά αξιόλογων ταινιών και όχι υπερστιλβωμένων, απλοϊκών μετριοτήτων σαν το Interpreter του Sydney Pollack -παρτα για να μη στα χρωστάω!)
Δημοσίευση σχολίου